REKREASYON EĞİTİMİNİ PROGRAMLAMA SÜRECİ

 

Rekreasyonel etkinliklerin bireylerde gelişim sağlaması eğitim programları ile olanaklıdır.

 Etkinlik programlanırken öncelikle ihtiyaç analizi yapılmalı ve uygulandıktan sonra değerlendirme süreçleri sonrasında elde edilen değerlerle önceden belirlenen ölçütler arasında bir fark oluşmuş ise geliştirilmelidir.

 Bu durum, program geliştirmeye gerek duyulması, gelişmesi istenen boyutları, program geliştirme yolları, program geliştirmenin düzenlenmesi ve insan gücü planlamasını gerektirir.

 Tüm rekreatif etkinlik programları üç aşamayı gerektirir.

 Bunlar; hazırlık, uygulama ve değerlendirme aşamalarıdır.

 

Program Hazırlık Aşaması

 Hazırlık aşamasında ilk ihtiyaç duyulacak şey organizasyonu ve hedef kitleyi tanımaktır.

  Planlı bir rekreasyonel etkinlik, müşteri ve katılımcı odaklıdır.

Ancak toplumun doğasını ve ihtiyaçlarını da iyi analiz etmek gerekmektedir.

Örneğin; Kamu sektöründe, özel sektörde ve reklam sektöründe gelecek için neler planlanıyor?

 Toplumda liderlerin ve çalışanların fikirleri neler?

 Bu soruları cevaplamak için çevre ile iletişim kurulmalı, ekonomik, demografik bilgiler toplanmalı ve değerlendirmeler yapılmalıdır.

 Ayrıca şu anki katılımcılar kimler?

 Potansiyel katılımcılar kimler olabilir?

 Bunlar daha önce herhangi bir rekreatif programa neden katılmadılar?

Hiç hizmet verilmeyen müşteriler kimler?

 Bu sorular ve tahmini cevapları ihtiyaç analizi için çok önemlidir.

 

Hedeflerin Belirlenmesi

 Hedef, birey açısından bakıldığında yetiştirdiğimiz bireyde bulunmasını uygun gördüğümüz, eğitim yoluyla kazandırılabilir nitelikteki istendik özelliklerdir.

 Bu özellikler, bilgiler, yetenekler, beceriler, tutumlar, ilgiler, alışkanlıklar v.b olabilir.

 Bir ülkedeki bireylerin yaşam görüşleri, inançları, değerleri ve istemleri tasarlanacak programın hedeflerine ister istemez yansıyacaktır.

 Hedeflerin belirlenmesinde neler tanımlanmalı?

 Programın istenen çıktıları nelerdir?

 Programcı; hazırlık aşamasında hedeflerin belirlenmesinden sonra programın gerekçesini, yararlarını, tahmini maliyetini, süresini, insan gücünü ve tesis ihtiyaçlarını gerçekçi olarak ortaya koymalıdır.

 Hedeflerin belirlenmesine geçmeden önce, hedef türlerini tanımlamak gereklidir.

 Hedefler, uzak, genel ve özel olmak üzere üç gruba ayrılır.

 Uzak hedefler; Politik felsefeyi yansıtarak yol gösterme işlevi görür.

 Genel hedefler; Uzak hedeflerin gerçekleşmesinde rol oynayacak kurumların hedefleridir.

 Özel hedefler; Bireylerin sağlıklı olmaları için kazandırılması uygun görülen özelliklerdir.

 Gözlenebilir ve ölçülebilir özelliktedir ve genel hedeflerin içerisinden çıkarılır ve bunlar kesinleşen öğretim hedefleridir.

 Programcılar, hazırladıkları organizasyonun yürütülebilmesi için bireylerin ve toplumun dikkatini çekecek, katılımcılarda gelişim sağlamaya yardımcı olabilecek hedefleri belirlerken, organizasyonun devamlılığını sağlayacak işletim ile ilgili hedefleri de önceden belirlemesi gerekmektedir.

 İşletim için iki tür hedeften söz edilebilir;

 • Dış hedefler, programcı ve organizasyonun bireysel katılımcıları ya da toplumun bütününü kazanmaya dönük ortaya koyduğu hedefleri içerir

 • İç hedefler, işletimle ilgili işler; paranın ödenebilmesi, devamlılık, üyelik ve buna benzer hedefler.

Hedefleri ortaya koyarken şu üç önemli nokta göz önünde tutulmalıdır,

 

Uygulanabilirlik;

 Hedefler zaman, bütçe, insan gücü ve diğer kaynaklar açısından uygulanabilir olmalıdır.

 

Önem derecesi;

 Programcılar hedefleri ortaya koyarken bireysel ve toplumsal yönden önem derecelerine de dikkat etmelidirler.

 

Uyuşmazlık;

Hedefler arasında zaman zaman uyuşmazlık söz konusu olabilir.

 Örneğin; bir şirketin harcamaları kontrol altında tutma hedefiyle,  50. yılını kutlama hedefi için yüklü bir harcama yapma isteği arasındaki uyuşmazlık gibi.

 

Hedeflerin Hazırlanması

 Temel olarak iki tür program hedefi vardır.

 • Uygulama; programın uygulanabilmesini sağlamaya dönük ana hedefler

 • Çıktı; programın uygulanmasından sonra elde edilecek hedef sonuçları

 Uygulama ve çıktı hedefleri aşağıdaki dört özelliğe sahip olmalıdır;

 

Gözlenebilirlik.

Hedefler yazılırken olanak olduğunca gözlenebilir ifadeler kullanılmalıdır.

 Örneğin; hedefler gösterme, ayırt etme ve uygulama gibi fiiller ile bitirilmelidir.

 

Ölçülebilirlik.

Eylemin ölçülebilir olması önemlidir.

 Örneğin; katılımcılardan önceden belirlenen figürleri kullanarak  dans etmeleri istendiğinde, gerçekleştirilen dans figürleri uzmanlar tarafından gözlemlenebilir ve dolayısıyla ölçülebilir.

 

 Değerlendirme Ölçütleri.

Hedefler için önceden belirlenen bilimsel bir ölçüt olursa, program sonunda elde edilen sonucun bir başarı olup olmadığı tartışılabilir.

 Örneğin; bir fitness çalışma grubuna önceden program sonunda  %5’lik dilim içinde kalp atım sayısında düşüş yaşanacaktır ölçütü konulmuş, sonrasında genel olarak dakikadaki kalp atımı sayısında % 1, 2’lik  bir düşüş kaydedilmiş ise bu programın çok başarılı olduğu söylenemez.

 

Katılımcılar.

 Programdan yararlanacak hedef kitle özellikleri önceden net bir şekilde belirtilmeli, duruma göre ön test ya da bilgi formu ile katılımcıların bilgilerine ulaşılmalıdır.

 Program hedeflerinin en önemli özelliği değerlendirme ölçütüdür.

 Değerlendirme ölçütü program başlamadan önce katılımcılara bildirilmelidir.

 Elde edilen performans önceden verilen değerlendirme ölçütlerine uygun değil ise, programın başarılı olmadığı söylenebilir.

 İçeriğin Tasarlanması Farklı etkinliklerden hangileri hedefleri karşılayacağının belirlenmesi için içeriğin tasarlanması gereklidir.

 Etkili rekreasyon etkinliği gerçekleştirme, etkili bir tasarım sürecinden geçer.

 Tasarım etkinliği geliştirmeyi ve müşterilerin sürece etkili katılımlarını da sağlar.

 Tasarım gerçekleştiren programcıların aşağıdaki bazı sorulara yanıt bulması gerekmektedir.

 • Program politikaları belirlendi mi?

 Program politikaları, hizmet kalitesi ve çalışanların etkililiği için olmalıdır.

 Bu politikalar programın iskeleti gibidir.

 Bu politikaları oluştururken bazı değişkenleri göz önüne almak gerekir.

 

Kontrol edilemeyen değişkenler;

Hava durumu, müşterinin durumu, önyargılar ve programın dışındaki insanların eylemleri gibi.

 

Etkilenebilir değişkenler;

Çalışan motivasyonu, müşteri tipleri ve sayısı, etkinlik alanındaki oluşabilecek kazalar gibi.

 

Kontrol edilebilen değişkenler;

 Çalışanların düzeyi, eğitimi, malzeme kalitesi, kayıt sisteminin etkililiği ve yiyeceklerin test edilmesi.

 • Etkinlikte kullanılacak hedef ve kazanım ifadeleri oluşturuldu mu?

 Rekreasyon etkinlik programı taslağı içerisinde öncelikle, yer alması düşünülen hedef ve kazanım ifadelerinin belirlenmesi ve insan nitelikleri açısından sıralanıp gruplandırılması gerekmektedir.

 • Etkinlikte kullanılacak içerik yapısı oluşturuldu mu?

 Rekreasyon etkinlik programı taslağı içerisinde yer alması düşünülen hedef ve kazanımları bilgi, beceri, tutum olarak davranışa dönüştürmeye yardımcı olacak içeriğinin belirtilmesi gerekmektedir.

 • Uygulama süresi ne kadar?

 Program; müşterilerde fiziksel ve psikolojik tatminin ve gelişimin oluşturulmasına olanak sağlayan bir süre içermelidir.

 • Hedefler nasıl ölçülecek?

Hedeflerin davranışa dönüşüp dönüşmediğini ortaya koyabilmek için önceden ölçütlerin ve değerlendirme süreçlerinin belirlenmesi gereklidir.

 • Mevcut kaynaklar (tesis, organizasyon, v.b) nelerdir?

 Mevcut olanakların (tesis, araç-gereç, v.b) önceden gözden geçirilmesi ve belirlenmesi gereklidir.

 Burada en önemli iş, etkinliklerin doğru tesislerde uygulanmasını tasarlamaktır.

 • Programın tanıtılması nasıl gerçekleştirilecektir?

 Program tasarlamanın en can alıcı noktalarından biri de reklamlar, ilanlar, promosyonlar gibi iletişim araçlarıyla bir şekilde programın etkili tanıtımıdır.

 Bu durum etkili bir sloganın bulunması ve program çizelgelerinin oluşturulmasıyla ilişkilidir.

 Bunun için aşağıda belirtilen adımlar dikkatli şekilde izlenmelidir.

Program felsefesini geliştirme

 • Fiziksel uygunluğu bireysel olarak sürdürebilme ve hareket yeterliliğini çoğaltma

• Kapsamı oluşturma

 • Program müşteri merkezli olmalı, müşterilerin özellikleri temeline dayanmalı ve gereksinimleri Karşılamalı

 • Bireysel farklılıklar doğrultusunda etkinlik çeşitlendirilmeli

• Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor gelişim birlikte değerlendirilmeli

 • Çıktılar müşterilerin gereksinimlerine uygun olmalı

 • Müşteriler günlük yaşamlarında kullanabilecekleri, yaşamlarını kolaylaştırmada gerekli olabilecek beceri içerikleriyle tanıştırılmalı

 

 Müşterilerin gereksinimleri

 • Başarı ve hareket etme/ Yarışma ve işbirliği

 • Toplumsal yeterlilik ve akran kabulü

 • Çekicilik ve fiziksel uygunluk

 • Macera

 • Dans ve ritimle kendini ifade etme/Yaratıcılık

 

Müşteri özellikleri ve ilgileri

 • Bilişsel, Duyuşsal, Psikomotor

 Programcı rekreasyon programında yer alan tüm detayları uygularken sıralamaya göre hareket etmelidir.

 Uygulama; program politikalarının geliştirilmesini, tesislerin seçilmesini, etkinlik saatlerinin düzenlenmesini ve programın adını, sloganını konmasını ve tanıtılmasını gerektiren bir süreçtir.

 Programcılar, düzgün gitmesi istedikleri bir program süreci için programı gözlemek zorundadırlar.

 Programı gözleme, kayıt ve rezervasyon stratejilerini de anlamayı gerektirir.

 Çünkü birçok etkinlik öncesinde kayıt, ödeme gibi işlerin yapılması gerekmektedir.

 Program uygulama aşaması ayrıca dikkatli bir risk yönetimini de gerektirir.

 Grup kontrolü, güvenlik, risk yönetiminin kapsadığı konulardır.

 Programcılar ayrıca teknolojiyi kullanarak envanterleri, tesis rezervasyon kayıtlarını, personel performans dosyalarını, program bilgilerini, finans kayıtlarını, kaza ve olay kayıtlarını tutmalı ve yorumlamalıdırlar.

 Tesis kullanımı ve Koordinasyon Hangi tesis ya da tesislerin kullanılacağına karar vermek de programın uygulama aşamasında önemli yer tutmaktadır.

 Rekreasyon programları için tesise karar verilirken şunlar göz önünde bulundurulmalıdır:

 • Tesislerin herkese eşit biçimde hizmet vermesi:

 • Tesislerin etkili kullanılması:

 Program çizelgesi ne kadar iyi hazırlanırsa katılımcıların da                             programdan maksimum düzeyde yararlanmaları sağlanır.

 • Diğer kurumlarla koordine olma:

Kamuya ait tesislerin özel kurumlar tarafından kullanılmasını sağlamak  (Eti Şirketinin A.Ü.BESYO spor alanlarını kullanması gibi).

 

Çevreyi koruma:

Tüm programlarda çevreye zarar veren, kirliliğe yol açan  uygulamalardan uzak durulması gerekir (kamp yapılan alanın kirlenmesine yol açabilecek, bitki örtüsüne zarar verebilecek çöpleri etrafta bırakma, mangal yakma, v.b faaliyetlerin programda yer almaması).

 

Tesislerin bakımı:

Tesis bakımı da planlı bir şekilde olmalı.

 Bazı özel şirketler ve kamu kuruluşları, çalışanlarının etkinlik yapabilmeleri için kortlar, havuzlar, saunalar, kapalı alan oyun salonları, bisiklet yolları ve buna benzer donanımları sağladığı görülmektedir.

 

Programın Tanıtılması

Tanıtımın amacı; bilgilendirme, ikna etme, hatırlatma ve programın yararları hakkında insanlara bilgi vermektir.

 Bu da reklam, ilan ve satış promosyonlarıdır (kupon, tişört, eşantiyonlar vb.).

 Bunun için doğru pazarlama stratejileri kullanılmalıdır.

 Bu da etkili bir slogan ve program çizelgesiyle olur.

 

İsim ve Slogan Oluşturma

İsim katılımcılara o program için çok iyi ipucunu vermelidir.

 Programın hem içeriğini yansıtmalı, ayırt edici olmalı, hatırlaması kolay olmalı, hem de benzer programlar için de kullanılabilmelidir.

 Örnek olarak; birlikte kortlarda fırtına gibi esmeye, doğaya tam uyum sağlamaya ve Latin rüzgârlarında dans etmeye var mısınız? sloganı kullanılabilir.

 

Program Çizelgesi

Programlar yıllık, mevsimlik, haftalık ve günlük çizelgeler olarak yapılabilir.

 Çizelgede başvuru şartları, programın süresi, haftanın günleri ve saatler belirtilmelidir.

 Aşağıda öncelikle örnek olarak başvuru şartları, dönemlik ve günlük etkinlik program örnekleri verilmiştir.

 

Rekreasyon Etkinliği Programına Başvuru Şartları:

Rekreasyon Etkinliği Programına katılacak kadın ve erkek adayların yaşları 40-45 yaş aralığında olması gerekir.

Programlara kayıt esnasında bir sağlık kuruluşundan “Rekreasyon Etkinliği Programlarına Katılmasında Sağlık Yönünden Bir Sakınca Yoktur” ibareli hekim raporu getirilmesi zorunludur.

 Getirmeyenlerin başvurusu kesinlikle kabul edilmeyecektir.

 Yıllık ve dönemlik çizelgeler içinde birden fazla yer alan etkinlikler ayrıca aylık, haftalık ve günlük olarak gösterilmelidir.

 Dönemlik çizelgeler hazırlanırken dinlenme, etkinlik araları iyi düşünülmeli ve uygun saatler verilmelidir.

Örneğin; yetişkin karma grubun dış ortamdaki etkinlik saatleri, yaz aylarında güneşin etkili olduğu saatler düşünülerek belirlenmiştir.

 Başarılı bir program çizelgesinin sırrı, katılımcıların hem ihtiyaçlarını karşılaması hem de onlara kolaylık sağlayacak ortamları sunabilmesidir.

Dünya ülkelerindeki modernleşme ve kentleşme süreci, toplumsal değişmeyi de beraberinde getirmiştir.

 Toplumsal değişme karşısında ya da değişen çevre karşısında yeni koşullara uyum sağlamaya çalışmak birey açısından psikolojik ve biyolojik uyum sorunlarını beraberinde getirmektedir.

 Bu sürecin kazandırılmasında rekreasyon etkinlikleri etkili bir eğitim aracı olarak kullanılabilir.

 Bu açıdan bakıldığında rekreasyon etkinlikleri ile yeni kuşağın olumsuz eğilimler geliştirmeleri, kötü alışkanlıklar edinmeleri, temelde var olan ekonomik, toplumsal, kültürel sorunları daha da yoğun bir şekilde hissetmeleri, karamsarlığa sürüklenmeleri büyük ölçüde engellenebilecektir.

 Rekreasyonun önemi, hem toplumsal değerlerin farkına varılmasını sağlayan bir eğitim işlevi taşıması hem de toplumsal kalkınmaya ve yaşam kalitesinin artmasına vereceği katkıdan kaynaklanmaktadır.

Rekreasyon eğitimi ve genel eğitim arasında yadsınmayacak ölçüde ortaklıklar söz konusudur.

Özellikle çevre, sağlık, yurttaşlık eğitimleri bu kavramları ortak kılan en önemli yapı taşlarıdır.

Rekreasyon programları; bireylerin çevreye, topluma ve dünya’ya daha uyumlu olabilmeleri, diğer toplumlarla sağlıklı ilişkiler kurabilmeleri, ortak üretimi gerçekleştirebilmeleri için genel eğitim programlarının içerisinde yer almaktadır.

Günümüzde rekreasyonel etkinliklerin programlanmasında öncelikle belli bir felsefi yaklaşımın ve bu yaklaşıma uygun program modelinin benimsenmesi gerekmektedir.

 Etkinlik programlanırken öncelikle ihtiyaç analizi yapılmalı ve uygulandıktan sonra değerlendirme süreçleri sonrasında elde edilen değerlerle önceden belirlenen ölçütler arasında bir fark oluşmuş ise geliştirilmelidir.

 Tüm rekreatif etkinlik programları üç aşamayı gerektirir.

 Bunlar; hazırlık, uygulama ve değerlendirme aşamalarıdır.

 Hazırlık aşamasında ilk ihtiyaç duyulacak şey organizasyonu ve hedef kitleyi tanımaktır.

 Daha sonra hedeflerin belirlenmesi, uygulama ve çıktı hedeflerinin hazırlanması, içeriğin tasarlanması izler.

 Uygulama aşaması program politikalarının geliştirilmesini, tesislerin seçilmesini, etkinlik saatlerinin düzenlenmesini ve programın adını, sloganını konmasını ve tanıtılmasını gerektiren bir süreçtir.

 Değerlendirme aşaması bir sonraki süreçte katılımcıların diğer etkinliklerinin planlamasını şekillendireceği için önemlidir.

Etkinlik sonunda yapılacak ölçme-değerlendirmeler daha gerçekçi, hedeflerle örtüşebilen ve katılımcının gerçek performansını ortaya koyabilir nitelikte olmalıdır.