REKREASYON ENDÜSTRİSİNDE HİZMET ORGANİZASYONLARI

 

Ticari kaygının bulunmadığı boş zaman ve rekreatif organizasyonların yanı sıra içerisinde çeşitli ticari amaçları barındıran boş zaman ve rekreatif organizasyonlar da bulunmaktadır.

Günümüzde ticari işletmeler tarafından düzenlenen boş zaman ve rekreasyon organizasyonlarının sayısı gün geçtikçe artmakta ve çeşitlenmektedir.

Bu çeşitlenmeye,

 1.    Rekreasyonel turizm seyahati organizasyonları (tarihi alanlar, müzeler, temalı parklar vb. geziler),

2. Macera rekreasyonu organizasyonları (doğa sporları, ekstrem sporlar),

 3. Spor, konser ve festival seyahati organizasyonları (yurt içi/dışı),

4. Sosyal ve eğitim içerikli organizasyonlar  (belediyeler ve okullarda yapılan uygulamalar),

 5. Özel spor merkezi organizasyonları (pilates, yoga, dans vb. kurs programları),

 6. Terapatik rekreasyon organizasyonları (hasta çocuklarla hayvan bakımı, atla tedavi, liderlik),

7. Rekreatif alışveriş organizasyonları (alışveriş merkezlerinde reklam ve tüketici odaklı yapılan rekreatif organizasyonlar),

8. Eğlence ve animasyon organizasyonları (gösteriye yönelik paket programlar, rekreasyon uzmanı ihtiyacının karşılanması),

9. Rekreatif sanayi organizasyonu (rekreasyon içerikli piknik organizasyonu, grup dinamiği çalışmaları, sportif grup etkinlikleri, iş verimini artırma vb.) örnek olarak verilebilir.

 Boş zaman ve rekreasyonun sadece turizm endüstrisi içerisindeki eğlence ve animasyonla sınırlı olmadığı, bir çok sektörle bağlantılı olan boş zaman ve rekreasyon organizasyon çeşitliliğinin varlığı söz konusudur.

 Boş zaman ve rekreasyon endüstrisine var olan ya da katılacak olan yeni sektörler bu organizasyon çeşitliliğinin gün geçtikçe daha da artmasına katkı sağlayacaktır.

 Ticari boş zaman ve rekreasyon organizasyonlarının gerçekleştirildiği alanlar ülke ekonomisine oldukça önemli katkılar sağlayabilmektedir.

Örneğin Amerika Seyahat Endüstrisi Birliği yıl içerisinde Amerika’da yaşayan 50 milyondan fazla insanın organize spor karşılaşmalarına, yarışmalara veya turnuvalara izleyici ya da katılımcı olarak katıldığını tahmin etmektedir.

1997’de Amerika genelinde yapılan bir araştırmada rekreasyonel bot gezileri sekizinci en popüler aktivite olarak belirlenmiştir.

Ulusal Marina Malzeme Üreticileri Birliği Amerika’daki Rekreasyonel bot kullananların 1999 yılında bot ve ilgili malzemeler için 23 milyar dolar harcadığını tahmin etmektedir.

Yine Michigan’da zevk için bot gezisi yapan kişilerin 1998 yılında 635 milyon dolar harcadıkları tahmin edilmektedir.

 Amerika’da birçok kişiye iş imkânı sağlayan ve yılda 370 milyondan fazla kişinin ziyaret ettiği Ulusal Parklar, Philadelphia’da ki iki stadyumda gerçekleştirilen konser ve spor karşılaşmalarından yılda yaklaşık 525 milyon dolar gelir elde edilmektedir.

Günümüzde rekreasyonel spor faaliyetlerinin bulunduğu otellere sadece bir spor aktivitesi ile uğraşmak için gelen kişiler dahi bulunmaktadır.

 Örneğin, merkezi Fransa da bulunan bir şirket, katamaran, rüzgar sörfü, kano, kanyon geçişi v.b. aktiviteleri uygulamak isteyen kişilere, dünyanın değişik bölgelerinde bu aktiviteleri uygulayabilmeleri için ücret karşılığında bir fırsat sunmaktadır.

Benzer çalışmalar Türkiye’de de bulunmaktadır.

Özellikle Antalya bölgesinde ticari işletmeler ve oteller tarafından rafting, trekking, kaya tırmanışı, yamaç paraşütü, ATV turları, dalış, su sörfü, rüzgar sörfü ve katamaran gibi alternatif organizasyonlar gerçekleştirilmektedir.

 Türkiye’de yapılan çeşitli rekreatif organizasyonlar sayesinde rekreasyon olgusunun gün geçtikçe daha anlaşılabilir hale geldiği görülmektedir.

Kar amacı güden ya da gütmeyen amaçların rekreatif bir şekilde organizasyon kapsamında gerçekleştirilebileceği düşüncesi hem kamuda hem de Türk iş dünyası içerisinde kabul görmeye başlamıştır.

 Bu sayede özel sektör tarafından büyük organizasyonlara verilen destek artmış ve ticari amaçlara ulaşabilmek için rekreasyon bir araç olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Bu noktada kamu, finansal destek, ekipman ve uzman personel sağlayabilmek için özel sektörle ortak çalışmalar içerisine girebilmektedir.

Bu sayede ortak çalışma komisyonları ve alanları oluşturularak topluma daha kapsamlı organizasyonlar sunulabilmektedir.

Türkiye’de kamu ve özel sektör tarafından organizasyonlara verilen destek sayesinde toplum içerisinde rekreasyonel etkinliklerin yararlarından faydalanma isteği gün geçtikçe artmaktadır.

Buna, birçok şehirde belediyeler veya özel sektör tarafından düzenlenen ulusal ve uluslararası festivaller (Büyük Ankara Festivali, Kemaliye Uluslararası Doğa ve Spor Şenlikleri, Samsun Uluslararası Halk Dansları Festivali, Uluslararası Ölüdeniz Hava Oyunları Festivali vb.) örnek olarak verilebilir.

 Rekreasyonel Turizm Seyahati Organizasyonları Boş zaman ve rekreasyonel turizm etkinlikleri bireyler tarafından gönüllü olarak uygulanan, boş zaman boyunca istek ve tatmin duyarak yapılan, hoşa giden ve olumsuz etkisi olmayan faaliyetler bütünüdür.

 Leberman ve Mason rekreasyonel turizmi meydana getiren aşamaları; hızla artan insan nüfusuna bağlı olarak ortaya çıkan talep, talebi doğuran ihtiyaçlar ve ihtiyaçları karşılayabilecek arzın doğuşu bir başka ifadeyle rekreasyonel turizm alanına yatırım yapacak özel girişimcilerin ortaya çıkışı olarak ifade etmektedir.

Boş zaman ve rekreasyon etkinliklerini turizmle ilgisi açısından şu şekilde sınıflandırmak mümkündür:

 • Yüksek düzeyde toplumsal kapsamlı aktiviteler

 • Kültür ve sanat yönlü aktiviteler

• Sportif aktiviteler

 • Genel açık alan aktiviteleri

 Türkiye’de rekreasyonel turizm seyahati organizasyonlarının kapsamı içerisinde ürün olarak pazarlanan etkinliklerin en yaygın örnekleri Milli Eğitim Bakanlığı tarafından şu şekilde belirtilmiştir.

 • Semt pazarları,

 • Yöresel festivaller,

 • El sanatları fuarları,

 • Animasyon şirketlerinden alınabilecek çeşitli eğlence, sportif organizasyon vb. hizmetleri,

 • Plaj işletmeleri,

                                                     • Fuarlar,     

• Halk Eğitim Merkezleri, çeşitli meslek liseleri ve kursların düzenledikleri sergi ve satış yerleri,

 

• Ankara’daki Altınpark, Antalya’daki Beach park, Denizli’deki Delikliçınar ve Çamlık gibi şehrin simgesi olmuş büyük park ve mesire yerleri,

 • Eğlence hizmetleri sunan restoran, kulüp, disko vb. yerler,

 • Geniş bahçesi olan restoran ve kafelerin pazar brançları,

• Kırkpınar ve Karamürsel güreşleri gibi ülkemizde her yıl düzenlenen çeşitli yağlı güreş turnuvaları,

 • Deve güreşleri,

 • Yöresel at yarışları,

 • Eşek, at ve deve safarileri .

 

Macera Rekreasyonu Organizasyonları

 Macera rekreasyonu, sonuçların kesin olmadığı ve bu sonuçların katılımcılarca etkilendiği, genellikle doğal bir çerçevede gerçekleştirilen, algılanan veya gerçekleşen tehlike elemanlarını kapsayan rekreasyonel faaliyetlerdir

Macera rekreasyonu organizasyonları incelendiğinde, risk ve tehlike elemanları ile kesin olmayan sonuçları içerdiği görülmektedir.

Kesin olmayan sonuç kavramı, kumar oyunlarının doğasındaki şans ihtimali ile benzerdir.

Macera rekreasyonlarındaki sonucun belirsizliği, katılımcının becerisinden ve yaptığı hareketlerden dolayı etkilenebilir.

Faaliyetlerin gerçekleşmesi esnasındaki kötü hava ve taş düşmesi gibi şansa bağlı olaylar, katılımcının kararıyla ilişkilendirilebilir.

Böylece açık hava/macera rekreasyonları için temel elemanlar olarak özel beceri ve risk kavramları öne çıkmaktadır.

Macera turizmi ile ilgili çalışmalarda açık hava/macera rekreasyonlarının, macera turizmi için tamamlayıcı özelliği vurgulanmaktadır.

Macera rekreasyonunda organizasyon çeşitleri

 Sırt Çantalı Seyahatler

 Eskimo Kanoculuğu

 Takımlı Hedef Bulma

 Balon Seyahatleri

 Dağcılık

 Yelkencilik

 Bisikletli Seyahat

Hedef Bulma

 Sualtı/Dalış

 Rafting

 Paraşütle Atlayış

Yelken Kanat

  İple İniş

 Mağaracılık

 Patika Yürüyüşleri

 Kaya Tırmanışı

 Doğa Yürüyüşleri

 Açık hava/macera rekreasyonları ile macera turizmi arasındaki tamamlayıcı ilişki nedeniyle, macera turizmi kapsamındaki deneyimler, özel beceri ve risk elemanlarının karşılıklı etkileşimiyle nitelendirilmektedir.

Böylece, özel beceri ve risk macera turizmi için de temel kavramlar olarak kabul görmektedir.

Temel kavramların yapılabilecek bu eklemelerle, risk ve özel beceri kavramlarının etrafında toplanan geleneksel macera rekreasyonlarına ilave olarak, bilgi ve görgü arama kavramlarına dayalı bazı açık hava rekreasyon faaliyetleri de macera turizminin sınırları içinde yer alabilmektedir.

Macera turizminin temel elemanları olarak risk, özel beceri, bilgi ve görgü arttırma kavramlarının benimsenerek, geniş bir alanda değerlendirmesi daha doğru bir yaklaşım olacaktır.

Bu durumda katılımcıların bilgi ve görgü aramaları nedeniyle ne gerçek ne de algılanan risklerin hemen hiç birini göstermeyen birçok ekoturizm faaliyeti de (örneğin, kuş gözlemciliği) macera turizmi olarak sayılabilecektir.

Bundan ayrı olarak, macera turizminin temel elemanlarından olan risk ve özel beceri kavramları bağlamında, bazı macera turizm türlerinden (doğa yürüyüşü gibi) daha riskli olması da bir tezat oluşturmaktadır.

Macera turizminin kapsamının, gerek yapılan gerekse her geçen gün ortaya çıkan yeni türlerin eklenmesiyle daha da genişleyeceği yüksek bir ihtimaldir. 

Macera turizmi faaliyetleri

Kros Kayak

Yer Altı Raftingi

 Balon Seyahatleri

 Yamaç Aşağı Kayak

Mağaracılık

 Yelken Kanat

Helikopterli Kayak

 Gemiyle Seyahat

 Planörcülük

 Kayakla Yürüyüş

Tüplü ve Tüpsüz Dalış

 Helikopterli Esnek Atlayış

 Kapsamlı Doğa Yürüyüşü

 Jet Motosiklet

Paraşütçülük

 Araçlı Safari

 Jet Botçuluğu

 Yamaç Paraşütü

 Makaralı İp İnişi

 Tekne Paraşütü

Helikopter Gezileri

 Esnek İp Atlayışı

 Yüzey Raftingi

 Rehberli Buzul Yürüyüşü

 Kanoculuk

 Atla Gezinti

 Nehir Sörfü/Nehir Kızağı

 Kara Avcılığı

 Su Kayağı

 Dağcılık

 Rüzgar Sörfü

 Sabit İpli İniş

Balık Tutma

 Dağ Bisikletçiliği

 Nehir ve Deniz Kanoculuğu

 Kaya Tırmanışı

 Eskimo Kanoculuğu

 Bilgi ve görgü edinme kavramlarının macera turizminin temel elemanları arasında sayılabilmesi, risk ve özel becerinin bu turizm türünün temel kavramları olduğu yönündeki paradigmayı değiştirmekte ve macera turizminin kapsamını, bilgi edinme amaçlı ve nispeten düşük riskli açık hava faaliyetlerini kapsayacak yönde genişlemektedir.

Ancak diğer taraftan, açık hava/macera rekreasyonları ile macera turizmi arasındaki tamamlayıcı ilişkinin varlığı da geçerlidir.

 Bu nedenle, macera turizminde faaliyetlerin doğası gereği, farklı derecelerdeki yaralanma ve ölüme neden olan kaza riski bu turizm türünün en önemli konularından biri durumundadır.

 

Spor, Konser ve Festival Seyahati Organizasyonları

Spor, konser ve festival seyahati organizasyonları, ticari boş zaman ve rekreasyon işletmeleri tarafından spor, konser ve festival gibi boş zaman ve rekreasyon etkinliklerinin ürün olarak tüketiciyle buluşturulmasına yönelik gerçekleştirilen etkinliklerin bütünüdür.

 Dünyada bu tür organizasyonlar yaygın olarak boş zaman ve rekreasyon ürünü olarak tüketiciler tarafından tüketilmektedir.

Küreselleşen günümüz dünyasında spor, konser ve festival organizasyonlarının seyirci kitlesi sadece organizasyonun yapıldığı ülke ya da yerel bölge ile sınırlı değildir.

Ülkeler arasındaki ulaşım ve iletişimin kolaylaşması gerçekleştirilen büyük spor, konser ve festival organizasyonlarının seyirci profilini etkilemektedir.

Küreselleşsen dünyada neredeyse yabancı seyircisiz gerçekleşen spor, konser ve festival organizasyonu bulunmamaktadır.

Birçok spor, konser ve festival turisti büyük organizasyonlar için farklı ülkelere seyahat etmektedir.

Bu durum seyahat acentaları ve rekreatif organizasyon işletmelerinin portföylerine spor, konser ve festival gibi büyük organizasyonları eklemesine sebep olmaktadır.

Firmalar artık müşterilerine daha ilgi çeken, heyecan veren ve aktivite odaklı organizasyonlar sunmaktadır.

 Büyük spor organizasyonlarına Olimpiyatlar, Üniversitelerarası Kış/Yaz Olimpiyatları, Gençlik Olimpiyatları, Dünya Şampiyonaları, Avrupa Şampiyonaları vb. organizasyonlar örnek olarak verilebilir.

Büyük organizasyonlara bir başka örnek ise konser ve festival seyahati organizasyonlarıdır.

Dünya yıldızlarını canlı olarak izlemek, konser ve festival etkinliklerine katılmak isteyen milyonlarca insan bulunmaktadır.

Rock’n Coke Festivali, Uludağ Winterfest, Senseation White Partileri, Cannes Film Festivali, Rio Karnavalı, İspanya Boğa Güreşi Festivali, Domates Festivali gibi rekreatif etkinlikler bu tür organizasyonlardan sadece bir kaçıdır.

Boş zaman ve rekreasyon işletmelerinin temel görevleri bu organizasyona katılım sağlayacak olan bireylerin uluslararası ulaşımını, etkinlik alanına ulaşımını, konaklamasını, yeme içme hizmetlerini, rehberlik hizmetlerini, etkinlik biletini ve vize işlemlerini gerçekleştirerek müşterilerinin boş zamanlarını değerlendirmesine yardımcı olmaktır.

Spor, konser ve festival organizasyonlarının arasında en önemli organizasyon türünün spor olduğu ifade edilebilir.

Çünkü büyük spor organizasyonlarının turizm hareketliliği, medyada yer alma ve uluslararası tanınırlık potansiyeli yaratacak devasa bir güce sahip olduğu gözden kaçmamalıdır

Spor organizasyonlarının bir başka özelliği ise tüm ülke bazında seyahat imajının kuvvetlenmesidir

Büyük spor organizasyonları tarafından desteklenen seyahat imajı hem ziyaretçilerin çekilmesi hem de geri dönüşün artırılması açısından hayati öneme sahip olduğu ifade edilmektedir.

  Spor organizasyonlarının bu önemli etkilerinden dolayı gerçekleştirilen organizasyonlarında büyüklüğü devasa olmaktadır.

 Dolayısıyla bireylerin ilgisi ve katılımı da o oranda artmaktadır.

 Büyük spor organizasyonlarının potansiyeli ve ülkelere katkısı azımsanmayacak düzeydedir.

 Bu tür spor organizasyonları ve organizasyonların düzenlendiği bölgenin özellikleri boş zaman ve rekreasyon işletmeleri ve uzmanları tarafından dikkate alınması ve değerlendirilmesi gerekir.

 Spor, kişisel ve toplumsal sağlığı koruyucu ve geliştirici nitelikleriyle önemli bir hizmet sektörü olarak kabul görülmektedir.

Ayrıca, günümüzün kitle iletişim araçları ve özellikle de medyanın etkisiyle karlı bir reklam ve tanıtım aracı haline gelen spor, bir taraftan geniş kitlelerin yoğun ilgisini çeken bir gösteri ve eğlence faaliyeti olarak tüketim sektörüne dönüşürken, diğer taraftan müteşebbisler için önemli miktarda finans hareketlerinin yaşandığı cazip bir ekonomik faaliyet alanı haline gelmektedir

  Sanayi devriminden sonra insanların ekonomik yönden gelişmeleri, daha fazla boş zaman bulabilmeleri, büyük yarışmaların önemi, sporun eğitimdeki rolü ve insanların barışa olan özlemi sporun günlük yaşamdaki gerekliliği ve son yıllarda iletişim alanında görülen teknolojik gelişmeler, sporu başlı başına bir endüstri haline getirmişti.

  Endüstrileşen sporun en önemli ürünü ise büyük spor organizasyonlarıdır.

 Büyük spor organizasyonları bir kez düzenlenen ve genellikle ev sahibi konumundaki topluluğa hem olumlu (şehir imajını, turizm alt yapısı, ekonomik yarar, kültürel değişim, çevresel ve kültürel koruma) hem de olumsuz (ekonomik maliyet, sosyal ve çevresel problemler, kültürel çatışma) uzun dönemli derin etkiler yaratan organizasyonlardır

 Büyük spor organizasyonları, pek çok ülkede ve destinasyonda ekonomi ve turizm olaylarının en heyecan verici ve en hızlı büyüyen örneklerinden birini oluşturmaktadır.

 Dünyada seyahat acentaları ve rekreatif organizasyon işletmeleri hem bireylerin büyük spor organizasyonlarına katılımının sağlanmasında hem de boş zamanlarının değerlendirilmesinde önemli bir araç olarak kullanılmaktadır.

Pek çok ülkede büyük spor organizasyonları boş zaman ve rekreasyon etkinliği olarak pazarlanmaktadır.

Bu bağlamda, gerçekleştirilen büyük spor organizasyonlarının boş zaman ve rekreatif anlamda pazarlanması, Türkiye’de rekreasyon uzmanlarının istihdam sorununu giderebilecek çözüm önerilerinden biri olarak görülmelidir.

 

Sosyal ve Eğitim İçerikli Organizasyonlar

 Sosyal ve eğitim içerikli organizasyonlar, boş zaman ve rekreasyon işletmeleri ile belediyelerin ve okulların ortak çalışmasıyla düzenlenen boş zaman ve rekreasyon etkinliklerinin organizasyonudur.

 Belediyelerin ve okulların boş zaman ve rekreasyon amaçlı yapmış olduğu uygulamalar halkın boş zamanının değerlendirilmesinde önemli bir araç olarak görülmeli ve devlet tarafından bu uygulamalar desteklenmelidir.

 Boş zaman ve rekreasyon hizmeti organizasyonu çerçevesinde değerlendirilebilecek belediyelerin ve okulların yapmış olduğu uygulamalara ait örnekler şu şekilde sıralanabilir.

 

Belediyelerde Yapılan Boş Zaman ve Rekreasyon Hizmeti Uygulamalarına Yönelik Etkinlikler

• Bölge halkına geleneksel ve evrensel müziğin çeşitli türlerini açık ve kapalı mekânlarda sunulması

• Mesleki, sosyal ve kültürel konularla ilgili tanıtım filmleri, multivizyon, sinevizyon ve slayt gösterimlerinin yapılması

• Gençlere ve çocuklara yönelik eğitim, kültür ve sosyal içerikli kursların açılması

• Sanat ve bilim akademilerin açılması

• Çeşitli alanlarda eğitici, öğretici, sosyal becerileri geliştirici meslek edindirme kurslarının açılması

• Çocuklar, özürlüler, yaşlılar, kimsesizler ve toplumun değişik kesimlerine yönelik her türlü rehabilitasyon programlarının düzenlenmesi

• Spor etkinlikleri ve yarışmaların düzenlenmesi

 • İhtiyaç duyulması halinde bölge halkının ve diğer kuruluşların kişisel ve amatör çalışmalarına sergi, gösteri, panel, konferans, seminer ve çeşitli konulardaki toplantıların organizasyonlarını profesyonel kişiler ve kurumlarla gerçekleştirilmesi.

• Yaşlılara yönelik çeşitli etkinliklerin yapılması ve yaşlıların topluma kazandırılması konusunda organizasyonların düzenlenmesi.

 • Gençlik merkezleri, çocuk kulüpleri, kadın danışma ve dayanışma merkezleri, yaşlılara hizmet merkezi, yaşlılar lokali, engelliler hizmet merkezi, engelliler lokali, madde bağımlıları rehabilitasyon merkezi, sokak çocuklarına yönelik merkezler, çocuk koruma evleri, şevkat evleri gibi merkezlerin açılması ve faaliyetinin sürdürülmesi.

 

Okullarda Yapılan Boş Zaman ve Rekreasyon Hizmeti Uygulamalarına Yönelik Etkinlikler

 • Piknik Düzenleme: Büyükler için oyun ve animasyon yarışmaları, turnuvalar, çeşitli gösteri ve aktiviteler, spor etkinlikleri, dinlendirici aktiviteler, çocuklar için etkinlikler, adrenalin sporları ve oyunları.

 • Gezi Düzenleme: Kültürel gezi, iş gezileri, isteğe göre düzenlenen geziler.

 • Şenlik Düzenleme: Bahar şenlikleri, Kültür şenlikler, Kutlama şenlikleri, Müzik şenlikleri.

 • Festival Düzenleme: Caz festivali, kültür festivali, sanat festivali, tarım ürünleri festivali, film festivali .

Yukarıda ifade edilen sosyal ve eğitim amaçlı yapılan etkinliklerin organize edilmesi aşamasında boş zaman ve rekreasyon işletmeleri görev alabilirler.

Belediyelerin ve okulların gerçekleştirmiş olduğu faaliyetler içerisindeki çeşitli etkinliklerin organizasyonunda boş zaman ve rekreasyon işletmelerinin görevleri; organizasyonların alt yapısını oluşturmak (eğitmen, alan tahsisi, ulaşım, araç-gereç sağlama, amaca yönelik etkinliğin oluşturulması vb.), organizasyon şemasını oluşturmak, etkinliğin reklamını yapmak ve belediye ve okul yönetimi ile işbirliği içinde çalışmaktır.

 Dolayısıyla, organizasyonun kurgulanması ile ilgili karmaşık süreç, boş zaman ve rekreasyon işletmeleri tarafından üstesinden gelinmesi gereken en önemli unsurdur.

 Bu görevlerin yerine getirilmesinde en önemli ihtiyaçlardan bir diğeri de uzman personelin sağlanmasıdır.

Bu konuda, rekreasyon alanında uzmanlaşmış kişilerden yararlanılması, boş zaman ve rekreasyon sektörünün gelişmesine ve sektör içerisindeki yeni iş istihdamlarının oluşmasına katkı sağlayacaktır.

 

Özel Spor Merkezi Organizasyonları

 Özel spor merkezi organizasyonları, ticari olarak hizmet veren spor merkezlerinin ürün olarak sundukları etkinliklerin tesis içindeki veya dışındaki organizasyonudur.

 Pek çok ticari spor merkezi aerobik, fitness, karate, tai box, sauna, gibi bireysel aktiviteler etrafından şekillendirilmiştir.

 Ancak gelişen boş zaman ve rekreasyon endüstrisi bu etkinliklerin bir çoğunun değişmesine, yeni türlerinin oluşmasına ve gelişmesine sebep olmaktadır.

 Spor merkezlerindeki bu değişime pilates, fitwork, ekspres gym, spinning, kinesis, dans, havuz cimnastiği, spa, şok havuzları, fin hamamı, squash, zumba, yoga, tai chi, body shape, body mind, power plate, çocuk pilatesi, çocuk cimnastiği gibi etkinlikler örnek olarak verilebilir.

Ancak, spor merkezlerindeki bu değişim sadece tesis içerisinde yapılan etkinliklerle sınırlı değildir.

Günümüzde spor merkezleri, ürünlerini tesislerinin dışında da sunmaya başlamıştır.

Tesisleri içerisinde sundukları boş zaman ve rekreasyon ürünlerini sitelerde yaşayan ailelere, büyük iş merkezlerinde çalışan bireylere, fabrika çalışanlarına, hastane çalışanlarına vb. kurum ve kuruluşlara toplu olarak pazarlayabilmektedir.

 Spor merkezlerinin boş zaman ve rekreasyon ürünlerinin tesisleri dışındaki uygulama organizasyonlarına; site sakinlerine futbol, basketbol, voleybol, yüzme, su cimnastiği, aerobik, dans, çocuklar için eğitsel oyunlar gibi aktiviteleri paket programlar içerisinde sunması, hastanelerde ihtiyacı olan hastalara ya da hastane çalışanlarına pilates kurslarını vermesi, fabrika çalışanlarına spor yapma fırsatı oluşturacak organizasyonları sağlaması örnek olarak verilebilir.

 

Terapatik Rekreasyon Organizasyonları

Terapatik rekreasyon hastalık, engel ya da sosyal durum ile ilgili özel ilgiye ihtiyaç duyan bireylerin sağlığını tekrar kazanmasına yardımcı olmak ya da bireylerin daha iyi bir yaşam kalitesini elde etmesi amacıyla aktiviteyle, eğitimle ve rekreasyonla tedavi yöntemleri kullanan bir hizmet olarak tanımlanmaktadır.

 Terapatik rekreasyon hizmetleri özel ilgiye ihtiyacı olan kişilerin ilgi alanlarını ve yeteneklerini çeşitlendirerek bireylere destek olmaya çalışmaktadır.

 Ayrıca beceri elde etmede, bağımsız yaşam hakkında anlayışa ve duruşa sahip olabilme, sağlıklı, kişilikli ve en önemlisi boş zamanı faydalı bir şekilde değerlendirmeyi yaşam şekli haline getirmiş bireyler oluşturmada etkili olan rekreatif bir etkinlik türüdür.

Günümüzde terapatik rekreasyon hem sağlık merkezlerinde bulunan sağlık uzmanları hem de terapatik rekreasyon eğitimi almış rekreasyon uzmanları tarafından uygulanmaktadır.

Terapatik rekreasyon organizasyonları ise çoğunlukla özel ya da kamu olan sağlık kuruluşlarında çalışanlar ya da kar amacı güden rekreasyon organizasyonu yapan işletmeler tarafından yapılmaktadır.

 Terapatik rekreasyon uzmanlarının çalışma alanları oldukça geniştir.

 Birkaç örnek verilecek olursa;

 • Psikiyatri hastaneleri

 • Rehabilitasyon merkezleri

 • Madde kullanımı ve bağımlılığı tedavi merkezleri

 • Nitelikli hemşirelik merkezleri

 • Çocuklar, gençler ve yaşlılar için ev ve günlük tedavi imkanları

 • Okullar

 • Kamplar

 • Huzur evleri

 • Halka açık rekreasyon merkezleri

 • Tıp hastaneleri

 • Hapishaneler

 • Kişiye özel uygulama

 Terapatik rekreasyon uzmanları müşterilerinin duygusal, zihinsel ve fiziksel durumunu geliştirmek ve korumak için sanat, el sanatları, hayvan, spor, oyun ve hareket, drama, müzik, toplu geziler gibi etkinlikleri içeren teknikleri kullanırlar.

Böylece bireyin depresyonunu, stresini ve kaygısını azaltmasında, temel motor kontrollerini edinmesinde, beceri muhakemesini yapabilmesinde, kendine güvenini elde etmesinde  ve sosyalleşmesinde destek olurlar.

 Bunun yanı sıra, terapatik rekreasyon uzmanı engelli bireylere rekreasyon aktivitelerinden ve kamu kaynaklarından nasıl yararlanmaları gerektiğini öğreterek toplum içine dahil olmalarına yardımcı olurlar.

 

Rekreatif Alışveriş Organizasyonları

Boş zaman ve rekreatif alışveriş esnasında geçirilen zamanın daha etkili ve eğlenceli bir şekilde değerlendirilmesi amacıyla ticari boş zaman ve rekreasyon işletmeleri tarafından yapılan etkinliklerin organizasyonudur.

 Tüketiciler alışveriş sezonunda farklılaştırılmış ürünlerin satış mücadelesi içerisinde belirli avantajlar elde ederler.

Bunlar; yaygın seçim şansı, atmosfer, kolay erişim, satış görevlilerinin sayısal artışı, yerel avantajlar, promosyonel aktiviteler ve ürün sergileme politikalarıdır.

 Boş zaman esnasında tüketicinin alışveriş davranışı yaygın bir şekilde perakendecilerin rekabet stratejisi olarak kullandıkları rekreasyonel alt yapıdan etkilenmektedir.

 Bu durum aynı zamanda bireyin alışveriş deneyiminden duyduğu zevk vasıtasıyla mağaza sadakati, yenilikçi ilgi ve yüksek düzeyde tüketici değerinin gelişmesine katkı sağlamaktadır .

AVM’lerin sayısal artışı tüketicilerin alışveriş olanaklarının artmasına sebep olmaktadır.

 Buna paralel olarak, hem AVM’ler hem de AVM’ler içerisindeki mağazalar arasında rekabet ortamı oluşmaktadır.

Rekabet ortamının oluşmasıyla AVM’ler tüketiciyi AVM içerisine çekebilmek için birçok rekreatif organizasyondan yararlanmaktadır.

 Son yıllarda ticari amaçlı yapılan organizasyonların çeşitlenmesine en önemli katkıyı Alışveriş Merkezleri’nde reklam ve tüketici odaklı gerçekleştirilen rekreatif organizasyonlar oluşturmaktadır.

Bu tür organizasyonlar;

 1.    AVM içerisindeki tüketicilere yeni ürünlerin tanıtılması.

 

2. Tüketicilerin daha rahat alışveriş yapabilmesini sağlamak için çocuklarıyla sosyal etkinlik adı altında ilgilenilmesi.

3. Özel günlerin (anneler günü, tiyatro haftası, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, sevgililer günü) değerlendirilmesi (dans gösterileri,  çocuk tiyatroları, yarışmalar, söyleşi, sergi vb.).

4. Çocuklar için yaz ve kış okullarının (AVM içerisinde el sanatları, resim, müzik, spor, tiyatro, matematik, İngilizce vb. eğitimler) düzenlenmesi olarak sıralanabilir.

 AVM’ler içerisinde gerçekleştirilen rekreatif organizasyonlar tüketicilerin AVM içerisine çekilerek alışveriş ortamının oluşması sağlanmaktadır.

AVM içerisinde sosyal amaçlı yapılan etkinliklerin birçoğu çocuklar ile ilgilidir.

 AVM’lerde çocuklar üzerinde yoğun durulmasının başlıca sebebi AVM ile ilgili aidiyet duygusunun çocuklara yerleştirilmesidir.

 Bu sayede AVM’ye yönelik aidiyet duygusu gelişmiş bir çocuğun yetişkin olduktan sonra alışveriş için aynı AVM’yi tercih etmesi olasıdır.

 AVM içerisinde düzenlenen etkinliklerin çoğunda tüketicilerin ücrete tabi olmamasına karşın bu tür etkinlikler ticari rekreasyon işletmelerinin AVM’lere yönelik ana ürününü teşkil etmektedir.

 Bu tür etkinliklerde ticari rekreasyon işletmelerinin görevi organizasyonların alt yapısını oluşturmak (eğitmen, alan tahsisi, ulaşım, araç-gereç sağlama, amaca yönelik etkinliğin oluşturulması vb.), organizasyon şemasını oluşturmak, etkinliğin reklamını yapmak ve AVM yönetimi ile işbirliği içinde çalışmaktır.

Dolayısıyla, organizasyonun kurgulanması ile ilgili karmaşık süreç, ticari rekreasyon işletmeleri tarafından üstesinden gelinmesi gereken  en önemli unsurdur.

 

Eğlence ve Animasyon Organizasyonları

 Boş zaman ve rekreasyon işletmelerinin belki de en değerli ve en bilinen organizasyon örneklerinden biri eğlence ve animasyon organizasyonlarıdır.

Turizm Bakanlığına göre animasyon; seyahat eden ve

konaklama tesislerinde kalan müşterilerin hoşça vakit geçirmesini sağlamak amacıyla yapılan tüm etkinlikler animasyon olarak ifade edilmektedir.

Animasyon hizmetleri animatörler tarafından verilir.

 Konaklama tesislerinde, konukların zamanlarını sağlıklı ve eğlenceli biçimde geçirmelerini sağlamak için yapılan açık ve kapalı alan spor etkinliklerini yürütme bilgi ve becerisine sahip nitelikteki kişilere spor animatörü denilmektedir.

Ülkemizde turizm endüstrisinin gelişmiş olması ve içerisinde boş zaman ve rekreasyon etkinliklerinin uygulanabilmesine yönelik özelliklerin kolaylıkla anlaşılabilir olması, belki de boş zaman ve rekreasyon etkinliklerinin ülkemizde neden çoğunlukla turizm alanında  icra edildiği sorusunun cevabı olabilir.

 Dahası, boş zaman ve rekreasyon etkinliklerinin turizm sektörüyle bütünleştirilerek algılanması ve rekreasyon uzmanlarının en temel işinin animasyon olarak görülmesi oldukça yanlış bir yanılsamadır.

 Çünkü, boş zaman ve rekreasyon sadece turizm endüstrisi içerisine sıkıştırılamayacak kadar büyük bir endüstriyel iş alanıdır.

Önceki konularda ifade edildiği gibi boş zaman ve rekreasyon oldukça farklı ve çok büyük sektörlerle ilişkilendirilmiş durumdadır.

 Dolayısıyla, boş zaman ve rekreasyon yalnızca turizm endüstrisi içerisinde düşünülmemelidir.

 Ülkemizde boş zaman ve rekreasyon işletmelerinin turizm endüstrisi içerisinde ürünlerini pazarlayabileceği bir çok tesis bulunmaktadır.

Bu tesislere resort kompleksleri, oteller, hoteller, moteller, yatak ve kahvaltı tabanlı konaklama yerleri, devletin tarihi hotelleri, tatil merkezleri ve köyü, çiftlik evleri, cruise gemiler ve feribotlar, üniversite ve kolejlerin yurtlarından tatil zamanın yararlanma, devre mülkler ve kamp siteleri örnek olarak verilebilir.

  İfade edilen bu tesislere boş zaman ve rekreasyon işletmeleri rekreatif ürünlerini iki şekilde pazarlamaktadır.

Birincisi, içerisinde çeşitli rekreatif etkinlikler bulunan gösteriye dönük paket programlardır.

Paket programlar içerisindeki etkinliklerin süresi, çeşitliliği, güncelliği ve zenginliği boş zaman ve rekreasyon işletmeleri için çok önemlidir.

 Boş zaman ve rekreasyon işletmeleri paket programlarını anlaştıkları tesislere saat karşılığında satmaktadırlar.

Pazarlanan paket program beyaz parti, shaolin dansı, havai fişek gösterisi, ateş gösterisi, latin dansları, hip hop, halk dansları, müzikaller (spamelote, vampirlerin dansı, aslan kral, güzel ve çirkin, madonna) gibi  etkinlikleri içermektedir.

 İkincisi, rekreatif etkinliğin düzenleneceği tesise rekreasyon uzmanı istihdamının sağlanmasıdır.

İstihdamı sağlanmış rekreasyon uzmanı ise gün boyu tesis içerisinde yapılan rekreatif etkinliklerden sorumlu olan personeldir.

Tesis içerisinde plaj voleybolu, step aerobik, jimnastik, havuz aktiviteleri, su sporları, golf, tenis, dart, tombala, garden parti, çocuk kulübü vb. etkinlikler rekreasyon uzmanları tarafından yapılmaktadır.

 

Sanayi Rekreasyonu Organizasyonları

Ülkemizde, boş zaman ve rekreasyon alanında kolay ulaşılabilen, kolay uygulanabilen ve kolay sonuç alınabilen rekreatif iş organizasyonlarının başında eğlence ve animasyon organizasyonları gelmektedir.

 1990’lı yıllardan itibaren boş zaman ve rekreasyon olgusunun Türkiye’de yaygınlaşmaya başlamasıyla birlikte, eğlence ve animasyon organizasyonlarının yanı sıra en çok ifade edilen bir başka boş zaman ve rekreasyon organizasyonu, sanayi rekreasyonu organizasyonlarıdır.

 Ancak, ülkemizde sanayi rekreasyonu organizasyonları ne yazık ki kolay ulaşılabilir, kolay uygulanabilir ve kolay sonuç alınabilir bir özellik sergileyememiştir.

Buna, boş zaman ve rekreasyon faaliyetleri yapan ticari işletmelerin sayısal azlığı, var olan boş zaman ve rekreasyon işletmelerinin organizasyon tipine az ilgi göstermesi, rekreatif sanayi organizasyonuna yönelik devlet desteğinin ve teşvikinin yetersizliği, sanayiyi oluşturan şirket sahiplerinin ve çalışanlarının konu ile ilgili bilgi yetersizliği ve farkındalığındaki eksiklikler sebep olarak gösterilebilir.

Sanayi devriminden sonra ABD’deki büyük şirketler, çalışanlarının boş zamanlarını değerlendirerek onların daha verimli çalışabildiklerini fark etmiştir.

 Özellikle ofis ortamında çalışanların fiziksel özelliklerini geliştirmek ve ruh sağlığına katkı yapabilmek için sportif aktivitelerden yararlanmışlardır.

Bowling, basketbol, voleybol ve beyzbol gibi takım sporları yaygın olarak kullanılmıştır.

Günümüzde birçok büyük şirket, çalışanlarının boş zamanını değerlendirmek için rekreasyon etkinliklerine sponsor olmaktadır.

 Bu noktada, boş zaman ve rekreasyon işletmeleri bu tür sponsorluklardan yararlanmalı ve rekreatif projelerini büyük şirketlere ürün olarak sunmalıdır.

Bu sayede, boş zaman ve rekreasyon işletmelerinin en etkili ve verimli organizasyon tipi olan eğlence ve animasyon organizasyonlarından sonra ikinci büyük potansiyele sahip olan sanayi rekreasyonu organizasyonlarını ön plana çıkarabilir.

 Çünkü sanayi rekreasyonu organizasyonlarında, tek bir organizasyon içerisinde çok büyük kitlelere ulaşabilme şansı oldukça yüksektir.

Dolayısıyla, artan kitle sayısı, boş zaman ve rekreasyon işletmelerinin de kar oranlarını artıracaktır.

 Ancak, bu tür organizasyonların büyüklüğü, rekreasyonda proje yönetimini ön plana çıkarmaktadır.

 Dolayısıyla, yapılacak olan sanayi rekreasyonu organizasyonlarının bir proje dahilinde sunulması ve uygulanması önem arz etmektedir.

 Büyük şirketler, çalışanlarının ruh ve beden sağlığını korumak ve iş verimliliğini sağlayabilmek için yaptığı boş zaman değerlendirmelerini sadece şirket içerisinde değil aynı zamanda yapmış olduğu anlaşmalar sayesinde özel işletmeler içerisinde de gerçekleştirmektedir.

Buna, fitness, dans, havuz, egzersiz stüdyoları, sauna, masaj, çocuk etkinlikleri vb. özellikler taşıyan spor ya da rekreasyon işletmeleri örnek olarak verilebilir.

Sanayi rekreasyonu organizasyonlarına sadece, şirket içerisinde ya da özel işletmelerde boş zaman değerlendirmesi olarak bakılmaması gerekir.

Çünkü şirket çalışanlarının sadece kapalı alanlardaki boş zaman ve rekreasyon etkinliklerinden değil aynı zamanda açık alanda yapılabilecek rekreatif organizasyon etkinliklerden de yararlanması gerekir.

Açık alanda yapılabilecek boş zaman ve rekreasyon organizasyonları (piknik, festival, trekking, oryantiring, atlı gezi, macera ve ekstrem sporlar) hem ürün yelpazesinin genişletilmesinde hem de daha çok müşteri potansiyelinin ortaya çıkarılmasına katkı sağlayacaktır.

Sanayi devrimi ve teknolojik gelişmeler, boş zamanın artışına katkı sağlayarak bireylerin boş zaman ve rekreasyon etkinliklerine yönelmesini kolaylaştırmıştır.

 Sanayi devrimi öncesindeki toplumlarda iş, iş hayatı, ev işleri, beslenme ve boş zaman arasındaki zaman aralıklarının netleşmemiş olması bireylerin daha planlı ve alternatifi bol olan boş zaman değerlendirmesi yapabilmesine engel olmuştur.

Ancak, günümüz dünyasında ülkeler arasındaki iletişim ve seyahat olanaklarının artması toplumlar arasında çoğulculuk kültürüne yol açmıştır.

 Yani, genel bir kültüre ve kimliğe sahip olan pek çok etnik ve küçük gruplar tarafından paylaşılan, asimilasyona karşı olan ve aynı değerleri ve davranışı sergilemeyen çoğulcu bir endüstriyel kültür oluşmaktadır.

Bu sayede çoğulculuk kültürü, zevk için yapılacak bir şeyin bireysel seçiminde boş zamanın rolünü artırmıştır.

 Sanayi devriminin ve teknolojik gelişmelerin bir başka sonucu ise yeni dünya düzenindeki kapitalizm anlayışının insanlara tüketim bilinci oluşturarak boş zamanlarını ele geçirmeye çalışmasıdır.

Çağdaş gelişmiş toplumlarda tüketimcilik bir yaşam biçimine dönüştürülerek, marka ve sembollerin ön planda tutan tüketici bilinci oluşturulmaya çalışılmaktadır.

 Bu sayede kapitalizme yeni alanların oluşturulması süreci boş zaman endüstrisinin gelişimine katkı sağlamaktadır.

 Boş zamanın tüketilmesine yönelik oluşturulan alanlar/sektörler, boş zamanda gerçekleştirilen organizasyonların, malzemelerin üretilmesinde ve pazarlanmasında oldukça belirleyici bir rol oynamaktadır.

 Boş zaman ve rekreasyon endüstrisi içerisine yeme içme hizmetleri, konaklama hizmetleri, ulaşım hizmetleri, rekreasyonel tesisler, ziyaretçi çekim alanları, çeşitli hizmetler, aracılık hizmetleri, devlet hizmetleri gibi bir çok sektörün katılması, boş zaman ve rekreasyon ürünlerinin çeşitlenmesine ve bir çok organizasyon türünün  ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Boş zaman ve rekreasyon endüstrisi içerisindeki sektörlerin ortaya çıkarmış olduğu hizmet organizasyonlarının çeşitlenmesi ve gelişmesi, boş zaman ve rekreasyon endüstrisinin büyümesine en büyük katkıyı yapan ögedir.

Boş zaman ve rekreasyon endüstrisi içerisideki bu tür organizasyonlara rekreasyonel turizm seyahati organizasyonları, macera rekreasyonu organizasyonları, spor, konser ve festival seyahati organizasyonları, sosyal ve eğitim içerikli organizasyonlar, rekreatif alışveriş organizasyonları, eğlence ve animasyon organizasyonları ve sanayi rekreasyonu organizasyonları örnek olarak verilebilir.

 Boş zaman ve rekreasyon uzmanlarının ve işletmelerinin ürün portföyünü oluşturan ana başlıklar boş zaman ve rekreasyon endüstrisini oluşturan sektörlerin ortaya koymuş olduğu organizasyon türleridir.