REKREASYONDA ENDÜSTRİYEL GELİŞİM

 

Sanayi devriminden önceki toplumlarda iş anlayışı ve ortamı  günlük yaşam ile iç içe geçmişken bunun  aksine boş zaman ayrışmış durumda değildir.

Sanayi devrimi esnasında endüstrileşme ve organizasyon,  iş ve boş zaman arasında oldukça büyük bir ayrım ortaya çıkarmıştır.

 Bu yüzden günlük yaşam içerisinde iş, ön plana yerleşirken boş zaman, arta kalan zaman dilimine dönüşmüştür.

Endüstrileşmenin ilk evrelerinde de boş zaman, tarih boyunca olduğu gibi üst tabakaya ait olan insan sınıfları ile ilişkilendirilmiştir.

Kapitalizm, kentleşme süreci ve endüstrileşme toplum içerisindeki bölünmelerin artışına sebep olmuştur.

Endüstriyel uygarlığın kat ettiği mesafeye paralel olarak boş zaman ve iş süreleri arasındaki sınırlar netleşerek, her iki alanın içeriği belirginlik kazanmıştır.

 Endüstriyel ve hatta gelişmekte olan ülkelerde gözlenen en büyük değişikliklerden biri boş zamanlardaki kayda değer artıştır.

Boş zamanın artışı, bu zaman diliminde etkinlik yarışına giren sektörlerde canlanmaya neden olmaktadır.

Örneğin, turizm, spor, oyun, hobiler, tüketim, dinlence ve eğlenceye dayalı endüstriyel alanlarda, boş zaman üzerinde hâkimiyet mücadelesi veren sektörel faaliyetlerde yoğunlaşma görülmektedir.

  Bu faaliyetler bir bütün olarak boş zaman endüstrisinin doğuşunu beraberinde getirmiştir.

 Bu durum, bireyi ya da toplumsal kesimleri boş zaman ve rekreasyon endüstrisinin direkt hedefi haline getirerek bu alanda, endüstriyel kuralların hakimiyetinin pekişmesine neden olmuştur.

 

 Bugün Batı toplumlarında endüstriyel aklın hakimiyetine bağlı olarak, gerçekte endüstriyel etik ve çalışma modelinin dışına çıkma, onun bağlayıcılıklarından kurtulma şeklinde öne çıkan boş zaman ve rekreasyon faaliyetleri, paradoksal bir şekilde yine endüstriyel akla teslim olur tarzda yapılanır hale gelmektedir.

 Bu çelişik durum, bireyin özgür seçimini imkânsız kılarak, endüstriyel ilkelere uymasını, üretici kar maksimizasyonunun aracı haline gelmesini kaçınılmaz kılmaktadır.

 Sanayi devriminden sonra zaman kavramının sınırları nasıl değişmiştir?

 Sanayi öncesi toplumdan sanayileşmiş topluma geçiş safhasında boş zamanın farklı özellikleri ortaya çıkmıştır.

 Kaplan bu farklılıkları aşağıdaki gibi sıralamıştır.

 Boş zamanın özellikleri

Açık Alan

 Daha büyük alanlar, akarsular, açık alan oyunları

 Kapalı Alan

 Amaca uygun binalar ya da evdeki odalar, kapalı alan oyunları

 Katılım

 Boş zamanda kendine güvenmenin, konuşmanın ve ziyaret etme özelliklerinin sergilendiği durum

 Gözlem

 Animatörlere güvenen, sosyal medyada bulunan ve okuyan

 Ticari Olmayan

 Okullarda, evlerde ve toplumun olduğu alanlardaki aktivitelerde daha fazla bulunma

 Ticari

 Eğlence için ödeme yapma istekliliği: tiyatro, sinema vb.

 Birkaç Seçenekli

 Birey tiplerinin ve ilgilerinin daha az çeşitlilikte olduğu

 Çok Seçenekli

 Birey tiplerinin ve ilgilerinin daha büyük çeşitlilikte olduğu

 Genelleştirilmiş Aktiviteler

 Özel oyun becerilerini kullanabilme ya da geliştirebilme fırsatının azlığı

 Özelleştirilmiş Aktiviteler

 Daha özelleşmiş eğitim ve oyun becerilerinin sergilenebildiği

 Faydacı Yönelim

 Ev ve iş ile ilgili becerilerin bir sonucu olarak boş zaman

 Kültürel Yönelim

 Artistik aktivitelere yönelik daha geniş ilgi

 Kendiliğinden Gelişen

 Oyunun gerçekleştirilmesinde resmi organizasyon ihtiyacının azlığı

 Organize Olmuş

 Rekreasyonel uzmanlara bağımlı

 Vücut Merkezli

 Kuvvet oyunları.

 Fiziksel bir işin icra edilmesindeki oyun

 Akıl Merkezli

 Daha fazla okuma ve yaratıcı aktiviteler

 Sınıfsız

 Sosyal katmanlara karşı gelen aktiviteler

 Sınıfsal

 Statünün sembolü olarak boş zaman

 Muhafazakar

 Oyun şekillerini değiştirmede yavaş

 Moda

 En yeni modayı ve çılgınlıkları takip etmek

 Endüstrileşme sayesinde toplum için daha fazla materyal ve materyalistik yaşam şekli ile ilişkili olan ürünlerin elde edilme arzusu ortaya çıkmaktadır.

 Sürekli bir şekilde ilerleyen ve sayısı gün geçtikçe artan materyalist ürünlerin edinimi, kullanımı ve korunması yaşam hızının daha da artmasına sebep olmaktadır.

Ekonomik sistem üretim araçlarının, ürün dağıtımının ve hizmetlerin sahibi olan bireyler tarafından yapılan sermaye birikimi ve yatırımı üzerine kuruludur.

 Kapitalizm aynı zamanda rekabet, arz talep vasıtasıyla fiyatların belirlenmesi, geniş bir kredi sistemi, sözleşme özgürlüğü, iş gücü piyasası ve özel kar vasıtasıyla oluşan ekonomik motivasyon tarafından karakterize edilmektedir.

 Kapitalizm ihtiyaç duyulmayan materyal objeleri halka empoze ederek bireyin yeni deneyimler elde edebilmesi için açık/sona ermiş bireysel arzuların tohumlarını ekmektedir.

Yeni materyal ürünlere ihtiyaç duyulacak ekonomik sistemin gelişmesi için sınırlar zorlanmaya başlamıştır.

İhtiyacın yaratılması boş zaman deneyimleri gibi yeni bir alanın doğmasına sebep olmaktadır.

 İnsanlar, oyun deneyimlerini, Avrupa seyahatlerini, insanların bir birbiriyle görüşme fırsatlarının oluşturulmasını, bir Zen Budist perspektifinden tenis öğrenimini, kauçuk bir salla vahşi nehirde rafting deneyimini, toplu terapiler vasıtasıyla kişisel özelliklerin değiştirebilme/geliştirme seminerlerini, şarap yapımını vb. etkinlikleri boş zaman deneyimi olarak satmaktadır.

Özellikle, çağdaş endüstrileşmiş toplumlarda farklı ülkeler arasında iletişim ve seyahat olanaklarının ortaya çıkması birçok gelişmiş ülkede sürekli bir şekilde artan çoğulculuk kültürüne yol açmaktadır.

Yani, genel bir kültüre ve kimliğe sahip olan pek çok etnik ve küçük gruplar tarafından paylaşılan, asimilasyona karşı olan ve aynı değerler ve davranışı sergilemeyen çoğulcu bir endüstriyel kültür oluşmaktadır.

ABD’de tarihsel olarak kültürel çoğulculuğa yönelik bir model sunulmaktadır.

Bu sadece Avrupa ve Afrika ile olan tarihsel bağıntısı ile değil  aynı zamanda yeni grupların devam eden göçleriyle bağıntılı olan göç politikalarıyla ilişkilidir.

Kanada son 20-30 yıldır Avrupa, Asya, Karayip Adaları ve ABD’den göç aldığı için çoğulcu kültürel yapıyı daha fazla deneyimlemektedir

Kavram Boş zaman, bireylerin yapmak için memnun olacakları her şeydir.

Boş zaman sınırsızdır ve kendi kendine sonlanır.

Boş zaman, hoşlanmayı öğreten, sınırlı, bir sonu olan ve tanımlanabilen deneyimlerin bir setidir.

Davranıştaki çeşitlilik

Kabul edilebilir davranış genişliği.

Kabul edilebilir davranış kısıtlılığı.

 Karar davranışı içi standartlar

Kanunlar sınır koyar; boş zaman davranışına karar vermek için evrensel olmayan gelenekler kabul edilmez.

 Örf, adet ve gelenekler davranışı sınırlar; boş zaman için evrensel standartlar algılanan kültürel zorunluluklara dayandırılır.

 Rol Bireysel ve alt kültürel kimlik boş zaman davranışı ile ilişkilidir.

 Kabile, köy, yerel ve ulusal kimlik boş zaman davranışı ile ilişkilidir.

 Rol problemleri Ahlaki bir şekilde boş zaman davranışına karar verme zorluğu; anlam eksikliğinden dolayı boş zaman değerleri üzerinde tartışma vardır.

Deneyim ya da alternatiflerin eksikliği; yabancı olanın zulmü; bir sosyal kontrol aracı olarak boş zamanı kullanma kolaylığı

 Devletin rolü Rekreasyon ihtiyaçlarının belirlenme zorluğu; sadece seçilmiş hizmet çeşitliliği ya da belirli alt kültür ya da gruplara orantısız bir şekilde hizmetlerin sağlanabilmesi.

Rekreasyon ihtiyaçlarının belirlenme kolaylığı; genel bir payda olarak hizmetlerin sağlanabilmesi.

 

Ticari organizasyonların rolü

Ticari sektörün daha farklı fırsatlara sahip olması; bireye yiyecek ve içecek ya da alt kültürlerin gereksinimlerini karşılayabilecek yaratıcı ihtiyaçları bulmak daha kolaydır.

 Ticari sektörün sınırlı fırsatlara sahip olması; bireye yiyecek ve içecek ya da alt kültürlerin gereksinimlerini karşılayabilecek yaratıcı ihtiyaçları bulmak daha zordur.

Kültürel çoğulculuk, zevk için yapılacak bir şeyin bireysel seçiminde boş zamanın rolünü vurgulamaktadır.

Böylesi davranışların sınırları kanunlarla, kişisel ilginin bir ifadesi olarak sunulan aktiviteyle ya da diğerlerinin kültüründen ziyade  bireyin yaşam şekliyle tanımlanmaktadır.

Moda ve yaratılan boş zaman ihtiyaçları yapmaya değer olan şeyin karşılanmasıyla boş zaman deneyimi tüketimi için gerekli olan harcamaya ve daha fazla yeniklere sebep olabilir.